Hướng dẫn cách cúng Tết Nguyên Đán chi tiết nhất

Mục lục

MỤC LỤC Thu gọn
• I - Giới thiệu tết Nguyên Đán là gì?
• II - Cúng tết Nguyên Đán để làm gì?
• 1 - Tết nguyên đán cúng những gì?
• 2 - Ý nghĩa của việc cúng tết nguyên đán
• 3 - Thời điểm diễn ra tết Nguyên Đán
• III. Những phong tục tập quán của người Việt trong Tết Nguyên đán
• 1 - Cúng ông Công, ông Táo
• 2 - Gói bánh chưng, bánh tét
• 4 - Bày mâm ngũ quả
• 5 - Tảo mộ
• 6 - Cúng tất niên
• 7 - Xông đất Sau thời khắc giao thừa đón thì người đầu tiên bước vào nhà sẽ được voi là người xông đất cho gia đình. Theo quan niệm từ xưa đến nay, người xông đất nên chọn những người hợp tuổi với gia chủ để mang lại cho gia đình một năm thêm suôn sẻ, thuận lợi, làm ăn may mắn, sức khỏe an khang, gia đình hạnh phúc. 
• 8 - Chúc tết, mừng tuổi
• IV.  Một số điều kiêng kỵ trong ngày Tết Nguyên Đán
• 1 - Mùng 1 Tết không quét nhà, đổ rác
• 2 - Đầu năm không cho lửa, cho nước
• 3 - Không làm vỡ đồ dùng, không tranh cãi bất hòa
• 4 - Kiêng đóng cửa đầu năm
• V - Văn khấn tết Nguyên Đán

 

Mục lục

MỤC LỤC Thu gọn
• I - Giới thiệu tết Nguyên Đán là gì?
• II - Cúng tết Nguyên Đán để làm gì?
• 1 - Tết nguyên đán cúng những gì?
• 2 - Ý nghĩa của việc cúng tết nguyên đán
• 3 - Thời điểm diễn ra tết Nguyên Đán
• III. Những phong tục tập quán của người Việt trong Tết Nguyên đán
• 1 - Cúng ông Công, ông Táo
• 2 - Gói bánh chưng, bánh tét
• 4 - Bày mâm ngũ quả
• 5 - Tảo mộ
• 6 - Cúng tất niên
• 7 - Xông đất Sau thời khắc giao thừa đón thì người đầu tiên bước vào nhà sẽ được voi là người xông đất cho gia đình. Theo quan niệm từ xưa đến nay, người xông đất nên chọn những người hợp tuổi với gia chủ để mang lại cho gia đình một năm thêm suôn sẻ, thuận lợi, làm ăn may mắn, sức khỏe an khang, gia đình hạnh phúc. 
• 8 - Chúc tết, mừng tuổi
• IV.  Một số điều kiêng kỵ trong ngày Tết Nguyên Đán
• 1 - Mùng 1 Tết không quét nhà, đổ rác
• 2 - Đầu năm không cho lửa, cho nước
• 3 - Không làm vỡ đồ dùng, không tranh cãi bất hòa
• 4 - Kiêng đóng cửa đầu năm
• V - Văn khấn tết Nguyên Đán

Mục lục

Mục lục

MỤC LỤC Thu gọn
• I - Giới thiệu tết Nguyên Đán là gì?
• II - Cúng tết Nguyên Đán để làm gì?
• 1 - Tết nguyên đán cúng những gì?
• 2 - Ý nghĩa của việc cúng tết nguyên đán
• 3 - Thời điểm diễn ra tết Nguyên Đán
• III. Những phong tục tập quán của người Việt trong Tết Nguyên đán
• 1 - Cúng ông Công, ông Táo
• 2 - Gói bánh chưng, bánh tét
• 4 - Bày mâm ngũ quả
• 5 - Tảo mộ
• 6 - Cúng tất niên
• 7 - Xông đất Sau thời khắc giao thừa đón thì người đầu tiên bước vào nhà sẽ được voi là người xông đất cho gia đình. Theo quan niệm từ xưa đến nay, người xông đất nên chọn những người hợp tuổi với gia chủ để mang lại cho gia đình một năm thêm suôn sẻ, thuận lợi, làm ăn may mắn, sức khỏe an khang, gia đình hạnh phúc. 
• 8 - Chúc tết, mừng tuổi
• IV.  Một số điều kiêng kỵ trong ngày Tết Nguyên Đán
• 1 - Mùng 1 Tết không quét nhà, đổ rác
• 2 - Đầu năm không cho lửa, cho nước
• 3 - Không làm vỡ đồ dùng, không tranh cãi bất hòa
• 4 - Kiêng đóng cửa đầu năm
• V - Văn khấn tết Nguyên Đán

Tết Nguyên Đán là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống của Việt Nam. Vì thế, trong không khí tết Nguyên Đán Tân Sửu đang đến gần, việc tìm hiểu tục lệ cúng tết Nguyên Đán cũng như là bài cúng tết Nguyên Đán sao cho chuẩn nhất được rất nhiều người Việt quan tâm. Cùng tìm hiểu bài viết sau để làm giải đáp tất cả những thắc mắc ấy nhé!

I - Giới thiệu tết Nguyên Đán là gì?

Trước khi tìm hiểu về cách cúng tết Nguyên Đán, ta cũng nên biết vài nét về tết Nguyên Đán để có cái nhìn toàn diện nhất.

Tết Nguyên Đán (hay còn gọi là Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền hay chỉ đơn giản còn gọi là Tết) là dịp lễ quan trọng nhất của Việt Nam, cùng với văn hóa Tết Âm lịch của các nước Đông Á. Trước ngày Tết, thường có những ngày khác để sửa soạn như "Tết Táo Quân" (23 tháng chạp âm lịch) và "Tất Niên" (29 hoặc 30 tháng chạp âm lịch)

Vì Tết tính theo Âm lịch nên Tết Nguyên Đán của Việt Nam muộn hơn Tết Dương lịch (còn gọi nôm na là Tết Tây).

Hàng năm, Tết được tổ chức vào ngày mồng 1 tháng 1 nông lịch trên đất nước Việt Nam và ở một vài nước khác có cộng đồng người Việt sinh sống. Trong những ngày Tết, các gia đình sum họp bên nhau, cùng thăm hỏi người thân, mừng tuổi và thờ cúng tổ tiên. cúng tết Nguyên Đán...

Người Việt Nam quan niệm rằng ngày Tết thì tất cả mọi thứ đều phải thật sớm và mới. Do đó trước ngày Tết khoảng hơn 2 tuần, các gia đình đã sắm sửa cho ngày Tết. Họ thường quét dọn, trang trí nhà cửa, mua hoa phục vụ cho việc cắm hoa ngày tết, sắm thức ăn, đặc biệt là hoa quả để chuẩn bị cho mâm ngũ quả ngày tết... thật chu đáo cho ngày Tết. Ngoài ra, tất cả những vật dụng không cần thiết hoặc bị cho là đem lại điềm gở cũng bị vứt bỏ. Việc cúng ông bà ngày tết là việc không thể thiếu.

II - Cúng tết Nguyên Đán để làm gì?

1 - Tết nguyên đán cúng những gì?

Theo phong tục truyền thống dân tộc, Tết Nguyên đán thường tổ chức 4 ngày và lễ cúng tết Nguyên Đán cũng được trình tự cúng trong 4 ngày với những ý nghĩa khác nhau.

Đầu tiên, lễ cúng tết Nguyên Đán bắt đầu với lễ cúng chiều 30 Tết, tức là cúng trình với ông bà, tổ tiên năm cũ đã hết. Đêm 30 cúng giao thừa, thời điểm chuyển tiếp năm cũ sang năm mới. Sau đó việc cúng ngày tết tiếp tục với lễ cúng sáng mùng 1 Tết, nghĩa là cúng sáng sớm của một ngày đầu năm. Chiều mùng 1 Tết cúng Tịch điện, tức là cúng cơm chiều. Ngày mùng 2 trong lễ cúng tết Nguyên Đán có 2 lễ cúng, buổi sáng cúng mời tổ tiên gọi là Chiêu điện, buổi chiều cúng Tịch điện. Ngày cuối cùng trong tục lệ cúng tết Nguyên Đán là ngày mùng - ngày cuối của tết, nên cúng Tạ năm mới, làm lễ hóa vàng hết tết, với ý nghĩa 4 ngày tết đã đầy đủ.

Thế nhưng, hiện nay, do yêu cầu công việc và điều kiện thực tế, nhiều gia đình thường tổ chức cúng tất niên trước, tách rời nó ra khỏi lễ cúng ngày 30 tết hoặc là rời ngày cuối cùng trong tục lệ cúng tết Nguyên Đán sang ngày mồng 4 hoặc 5.

2 - Ý nghĩa của việc cúng tết nguyên đán

Ở Việt Nam cúng gia tiên còn gọi là "Đạo thờ cúng ông bà", gọi tắt là đạo ông bà. Đạo ở đây không phải là tôn giáo vì không có giáo chủ, môn đệ... mà chỉ là "đạo làm người" trong gia đình, lấy tình cảm và sự liên hệ máu mủ ruột thịt trong gia đình làm chủ yếu.

Cúng tết nguyên đán chính là thể hiện sự hiếu thảo và tình thương yêu của con cháu đối với người quá cố. Khi cúng tết Nguyên Đán thì trong ba ngày Tết khi nào bàn thờ cũng nhan đèn đầy đủ để bày tỏ lòng tri ân, thương nhớ của con cháu đối với tổ tiên nguồn cội. Người Việt rất quan tâm đến bàn thờ ngày tết nhưng việc cúng kính không chú trọng ở hình thức mâm cao cỗ đầy mà chú trọng ở nội dung, đó là tấm lòng thành kính tri ân thương nhớ và noi gương nên cúng tết Nguyên Đán sao là tùy thuộc vào từng hoàn cảnh mỗi nhà.

3 - Thời điểm diễn ra tết Nguyên Đán

Tết Nguyên Đán được tính theo Âm lịch và thường muộn hơn Tết Dương lịch do quy luật 3 năm nhuận một tháng của lịch Âm nên ngày đầu tiên của năm Tết Nguyên Đán không bao giờ trước ngày 21/01 Dương lịch và sau ngày 19/02 Dương lịch mà thường nó chỉ rơi vào khoảng giữa những ngày này.

Thời gian diễn ra Tết Nguyên Đán hàng năm kéo dài trong khoảng tầm 7 - 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới ứng với khoảng thoiwd gian từ 23 tháng Chạp cho đến hết ngày 7 tháng Giêng).

III. Những phong tục tập quán của người Việt trong Tết Nguyên đán

1 - Cúng ông Công, ông Táo

Trước Tết Nguyên đán, vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm thì nhà nhà đều cúng Ông Công Ông Táo. Vào ngày này thì mỗi nhà sẽ tiến hành dọn dẹp sạch sẽ căn bếp, sau đó chuẩn bị một mâm cỗ đầy đủ trái cây, đồ mặn và phóng sinh cá chép. Việc này có mục đích là chuẩn bị cho ông Công, ông Táo lên trời để báo cáo những việc đã xảy ra trong gia đình một năm qua cho Ngọc Hoàng xét xử.

2 - Gói bánh chưng, bánh tét

Vào dịp Tết đến Xuân về tục lệ gói bánh chưng bánh tét là một nét văn hóa cổ truyền không thể thiếu đối với mỗi gai đình người Việt. Bởi vì bánh chưng, bánh tét chính là loại bánh truyền thống để dâng lên bàn thờ tổ tiên hoặc làm quà tết biếu họ hàng, người thân, bạn bè.Ở một số nơi hiện nay, người dân vẫn duy trì rất tốt tục lệ này. Điều này thật ý nghĩa khi truyền thống gói bánh chưng, bánh tét ngày Tết vẫn còn được duy trì và truyền lại cho các thế hệ con cháu cho đến tận bây giờ.

3 - Lau dọn nhà, cửa
Với người dân Việt việc lau dọn sửa sang lại nhà cửa mỗi dịp cuối năm không chỉ làm sạch sẽ căn nhà mà còn mang ý nghĩa là loại bỏ đi những điều không tốt của năm cũ và chuẩn bị đón chào những điều may mắn và tài lộc cho năm mới. Vì thế mà đây cũng là dịp để mọi thành viên trong gia đình được quây quần cùng nhau dọn dẹp, tổng kết lại một năm đầy vất vả và bận rộn. Ngoài ra, để bày trí cgo nhà cửa đón Tết được đẹp đẽ và màu sắc hơn thì mọi người còn mau những chậu cây, chậu hoa về trang trí mang ý nghĩa cát tường: Hoa Thủy Tiên, Hoa Đồng Tiền, Hoa Cúc,...

4 - Bày mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả dâng lên thờ cúng ông bà tổ tiên là nét đặc trưng không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán, bởi nó gửi gắm mong muốn bày tỏ cho sự tôn kính và lòng biết ơn đối với ông bà tổ tiên của con cháu.

Tại mỗi vùng miền, địa phương sẽ có những cách bày trí mâm ngũ quả khác nhau đồng thời các loại trái cây cũng có sự khác biệt. Tuy nhiên, mâm ngũ quả ngoài việc bày tỏ lòng thành kính thì còn chứa đựng mong muốn năm mới gặp nhiều may mắn, tài lộc và bình an của gia chủ trong năm mới. 

5 - Tảo mộ

Đây là phong tục được diễn ra trước những ngày cận Tết Nguyên đán. Vào ngày này, thường con cháu trong nhà sẽ ra mộ của ông bà tổ tiên đế dọn dẹp và sửa sang lại khu mộ cũng như thăm viếng mời các cụ về nhà ăn tết cùng con cháu. Phong tục này thể hiện sự biết ơn, đạo hiếu và lòng thành kính của con cháu đối với những người đã khuất.

6 - Cúng tất niên

Cúng tất niên là nghi lễ quan trọng thường được tổ chức vào ngày 30 Tết để mời tổ tiên về ăn Tết cùng với gia đình. Đồng thời cũng là cột mốc đánh dấu thời điểm năm cũ đã qua đi để chuẩn bị đón chào một năm mới an khang, thịnh vượng hơn năm cũ.

7 - Xông đất
Sau thời khắc giao thừa đón thì người đầu tiên bước vào nhà sẽ được voi là người xông đất cho gia đình. Theo quan niệm từ xưa đến nay, người xông đất nên chọn những người hợp tuổi với gia chủ để mang lại cho gia đình một năm thêm suôn sẻ, thuận lợi, làm ăn may mắn, sức khỏe an khang, gia đình hạnh phúc. 

8 - Chúc tết, mừng tuổi

Năm mới đến đồng nghĩa với việc mỗi người sẽ được thêm một tuổi, do đó mà lì xì là một cách để mọi người dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất, ước mong năm mới nhiều thành công hơn. 

IV.  Một số điều kiêng kỵ trong ngày Tết Nguyên Đán

Là thời điểm đầu tiên của một năm mới nên ngoài những điều tốt đẹp cũng có không ít điều kiêng kỵ. “Đầu xuôi đuôi lọt”, năm mới tránh những điều không may mắn sau để có được sự thuận lợi, tốt lành và khởi sắc.

1 - Mùng 1 Tết không quét nhà, đổ rác

Theo quan niệm xưa các cụ cho rằng việc quét nhà ngày mùng 1 tết đồng nghĩa với việc sẽ mang hết tài lộc và may mắn ra khỏi nhà. Bên cạnh đó, ngày đầu năm mới cũng kiêng kỵ việc đổ rác để tránh làm hao tán, mất đi tài lộc, khiến gia chủ gặp nhiều xui xẻo trong năm tới.

2 - Đầu năm không cho lửa, cho nước

Lửa được coi là biểu tượng cho sự may mắn. Chính vì vậy, đầu năm người ta thường kiêng cho lửa, bởi việc này cũng giống như là đem may mắn của mình đến cho người khác. Trong khi đó, nước là biểu tượng cho sự phát triển. Nếu vào ngày mùng 1 của Tết Nguyên Đán mà gia chủ cho nước thì sẽ ảnh hưởng xấu tới tài lộc. Đặc biệt là đối với những người làm trong lĩnh vực kinh doanh, buôn bán.

3 - Không làm vỡ đồ dùng, không tranh cãi bất hòa

Đầu xuân năm mới, người Việt ta vô cùng kiêng kỵ những việc làm vỡ các đồ vật nhất là gương, bát đĩa,… Đổ vỡ được coi là điềm báo của chia ly và mang điềm không lành. Ngoài ra, ngày Tết thì mọi người cần vui vẻ, không nên tạo không khí căng thẳng hay mâu thuẫn, bất hòa giữa mọi người. 

4 - Kiêng đóng cửa đầu năm

Vào ngày đầu năm, cửa nhà phải luôn mở rộng, chỉ đóng khi mọi người đi chúc Tết hết, không có ai ở nhà. Việc kiêng kỵ này bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian, trong những ngày đầu năm mới, Ngọc Hoàng và các chư tiên sẽ đi vi hành hạ giới tới từng nhà để ban phát tài lộc. Nếu cửa cài, then chốt tức là đã để vuột mấy cơ hội nhận được cát khí.

 Ngoài ra, những ngày đầu năm cũng cần phải kiêng một số điều khác như: Để tang ngày mùng 1, nói điều xui, kiêng ăn thừa bỏ dở, kiêng đứng và ngồi trước cửa,…

V - Văn khấn tết Nguyên Đán

Theo phong tục cổ truyền của người Việt Nam, trong dịp Tết Nguyên đán con cháu sẽ sửa soạn sắm lễ vật để thành kính dâng lên tổ tiên trong các ngày đầu năm mới. Khi đặt mâm cỗ cúng lên ban thờ ngày Tết bạn không quên bài cúng tết Nguyên Đán để thỉnh các cụ và các vị thần linh về dự.

Dưới đây là các bài cúng Tết Nguyên đán tổng quát nhất để các bạn cùng tham khảo.

“Kính cáo chư vị chư gia Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, cùng chư vị tiền nhân họ.........(ghi họ chủ nhà).

Chúng con là:......................................................

Hiện nay ở tại......................................................

Cùng toàn gia kính bái.

Kính cẩn thưa rằng:

Đất trời có vận luật, Nhật Nguyệt phải đổi thay.

Mồng một (Hoặc các ngày 2,3..) hôm nay.

Xuân sắc tràn đầy, "Vạn tượng canh tân"*, "Tam dương khai thái"*, Toàn gia phấn khởi, Thụ lộc tổ tông, "Hải đức sơn công"*, "Vĩnh miên thế trạch"*, "Quang tiền thùy hậu"*, Vạn đại trường Xuân, Mưa móc thấm nhuần, Mừng Tết Nguyên đán, Cháu con ghi nhớ, Công đức Tổ Tiên, Kính cẩn dâng lên, Chi nghi cụ soạn.

(Kể các thứ cúng)

............................................

Cúi xin chứng giám.

Lễ bạc lòng thành.

Thỉnh cáo Tiên linh.

Cùng vui hâm hưởng.

Tôn linh tại thượng, Phù hộ độ trì, Năm mới mọi bề, An khang thịnh vượng.

Cẩn cáo.”

Bài văn khấn trên chỉ là bài cúng tết Nguyên đán tổng quát nhất. Tuy nhiên, đối với từng lễ cúng lại có văn khấn riêng biệt. Bạn cũng có thể tham khảo qua văn khấn giao thừa, văn khấn mồng 1, văn khấn mồng 2, văn khấn mồng 3 để có câu trả lời chi tiết nhất, giải đáp hết thắc mắc về bài cúng tết Nguyên Đán.

Bài viết trên là toàn bộ những chia sẻ của chúng tôi về tục lệ cúng tết Nguyên Đán cũng như là bài cúng tết Nguyên Đán mà chúng tôi muốn gửi đến cho quý bạn. Hy vọng sẽ là những thông tin bổ ích giúp bạn chuẩn bị được một lễ cúng Nguyên Đán tươm tất và có được một năm mới thành công, hạnh phúc và tràn đầy niềm vui.